Lòng mẹ

 

Tản mạn chiều bên sông.

 Tản mạn chiều bên sông.

Xế bóng bên sông nắng vẫn nồng,

Đạp xe tìm lại chút thong dong.

Hiu hiu gió xuôi dòng sóng bạc,

Chiều dần buông sắc tím hoàng hôn.

Cảm ơn đời cuộc sống đa đoan,

Đâu chỉ riêng mình biết lo toan.

Buông bỏ chuyện đời đâu phải dễ,

Làm người nhận thử thách gian nan.

Quấn quít đôi trẻ đời thênh thang,

Hãy yêu nhau tấm lòng chân thật.

Đừng hỏi ráng chiều bao giờ tắt,

Đêm ngày tình tự chuyện nhân gian./.

                      Phương Danh

Cảm nhận bài thơ Cáo tật thị chúng.

*Xin phép trang web chùa Bửu Minh cho tôi đăng bức ảnh “Một nhành mai”

Để

 Cảm nhận bài thơ:

               CÁO TẬT THỊ CHÚNG

                        Mãn Giác thiền sư.

   Mỗi độ xuân về, trong không khí se lạnh, nhìn những nụ mai đang chớm nở tôi nhớ về sức sống của một nhành mai trong bài thơ “Cáo tật thị chúng” của thiền sư Mãn Giác, đời Lý. Trải qua gần một ngàn năm, bài thơ Thiền này đã được nhiều học giả nghiên cứu, chú giải nhưng chưa ai có thể khẳng định đã hiểu hết được tinh thần, nội dung thâm thúy của bài thơ.

Không là một Phật tử, không thông hiểu về Thiền tôi lại càng không thể phân tích, bình luận thơ Thiền. Nhưng bài thơ thật sự mang đến cho tôi, một người trần tục, sự rung động về vẻ đẹp tâm hồn con người, vẻ đẹp thơ ca thuần túy. Xin mạo muội ghi lại cảm nhận.

                  

     CÁO TẬT THỊ CHÚNG

  Xuân khứ bách hoa lạc

  Xuân đáo bách hoa khai

  Sự trục nhãn tiền quá

  Lão tòng đầu thương lai

  Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận

  Đình tiền tạc dạ nhất chi mai./.  

              

     Dịch nghĩa:

 Có bệnh báo với mọi người.

     Xuân qua trăm hoa rụng

     Xuân đến trăm hoa nở

     Sự đời diễn qua nhanh trước mắt

     Trên đầu, cái già ngự trị

     Đừng bảo xuân tàn hoa rụng hết

     Đêm hôm qua, trước sân nở một      cành mai.

     

   “Cáo tật thị chúng” đúng ra là một bài kệ có vần điệu, các vị Thiền sư đọc cuối buổi thuyết pháp để tóm tắt hay nhấn mạnh nội dung kinh Phật vừa giảng cho đệ tử. Bài kệ này Thiền sư Mãn Giác nói với đệ tử khi lâm bệnh nặng, tuy ngắn nhưng thật hàm xúc vượt lên tinh thần của một bài kệ, bay bổng thành một bài thơ lưu truyền đến ngày nay.

  Là Thiền sư tâm hồn luôn an trú trong hư không tĩnh lặng, thấu hiểu qui luật muôn đời của tạo hóa, thấu hiểu qui luật đời người, luôn chịu sự chi phối của vòng luân hồi sinh, lão, bệnh, tử.

            

    Xuân qua trăm hoa rụng

    Xuân đến trăm hoa nở

    Sự đời diễn qua nhanh trước mắt,

   Trên đầu cái già đến rồi.

    

Theo con đường của Phật, giải thoát khỏi những tục lụy, lục dục thất tình, xem đời người là cõi tạm, là ảo ảnh, có đó rồi mất đó “Thân như điện ảnh hữu hoàn vô ”. Nhưng ta hãy lắng nghe, trong câu thơ dường như có lời than thở:

                            

     Sự trục nhãn tiền quá.

     Lão tòng đầu thương lai.

    

  Sự đời qua nhanh trước mắt, tuổi già đã đến rồi. Trong tác giả như có một sự nuối tiếc đời người sao ngắn ngủi quá, phải không? Một cảm xúc rất thật, rất người. Đó là tâm lý chung của con người khi nhìn lại quãng đời đã qua.

    Cảm xúc tinh tế, thấu thị của Thiền sư còn đọng lại trong câu thơ tuyệt diệu:

            

 Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận

 Đình tiền tạc dạ nhất chi mai.

Đừng nghĩ xuân tàn hoa rụng hết,

 Đêm qua sân trước một cành mai

   

  Thiểu nghĩ phải là một Thiền sư giác ngộ, hiểu được sự khôn cùng, vi diệu của tạo hóa đồng thời phải là một con người yêu tha thiết cuộc sống nhân gian mới ghi được hai câu thơ tuyệt mỹ như thế. Một nhành mai nở giữa cảnh xuân tàn, mấy ai để ý, nhưng dướí huệ nhãn của Thiền sư, nhành mai bổng hiện lên đẹp phi thường. Tác giả dùng từ “tạc dạ” rất hay rất đắc, có nghĩa khắc vào đêm, làm tôn lên vẻ đẹp sự nổi bật của nhành mai giữa đêm đen. Cho đến nay vẫn chưa một dịch giả nào có thể lột tả được hết vẻ đẹp này đúng như nguyên tác.

   

  Về ý thơ, ở khổ thơ đầu tác giả khẳng định một qui luật : xuân đến hoa nở, xuân đi hoa tàn . Ở khổ thơ cuối, tác giả đặt lại vấn đề có vẻ trái với qui luật vừa khẳng định : không đừng tưởng xuân tàn hoa rụng hết, đêm qua một cành mai vẫn nở, nở thật đẹp, thật nổi bật giữa màn đêm u tối. Biết bao nhiêu thần ý thể hiện trong hai câu thơ này, NHẤT CHI MAI trở thành một hình tượng bất tử.

   Phải chăng do cảm nhận được thông điệp sâu xa của bài thơ “Cáo Tật thị chúng”, năm 1967 nhân lễ Phật Dản 2511, giáo hội Phật Giáo Việt Nam đã lập lễ đài Hòa Bình tam cấp tại chùa Ấn Quang, cử hành trọng thể một tuần lễ Hòa Bình cho Việt Nam. Nhất Chi Mai, một nữ Phật tử, đã dũng cảm hy sinh thân mình tự thiêu làm ngọn đuốc sống kêu gọi hòa bình. Phải chăng hình tượng nhành mai nở giữ đêm xuân tàn trong "Cáo tật thị chúng" đã thôi thúc Nhất Chi Mai làm ngọn đuốc soi sáng sự vô mình của con người gây hận thù chiến tranh.Thi sĩ Vũ Hoàng Chương đã cảm xúc trước sự hy sinh cao cả của Nhất Chi Mai đã sáng tác bài thơ “Lửa, lửa và lửa” trong đó có hai câu thơ kết:

          

Sáng trưng Hỏa Lệnh, bồ câu trắng

 Sẽ đốt Thời Gian mở lối về.

   

  Từ một bài kệ mang tính giáo lý, “Cáo tật thị chúng” bay bổng cảm xúc hoá thân thành một bài thơ, gợi mở bao ý tưởng cao đẹp cho người đời sau, lưu truyền gần một ngàn năm. Tác giả, một Thiền sư trở thành thi nhân. Phải chăng đó chính là tầm vóc của một nhà sư đã sống dung hợp giữa đạo và đời, giữa Thiền sư và thi sĩ. Đó là đỉnh cao tư tưởng của Phật Giáo Việt Nam thời Lý : nhập thế./.

                              Phương Danh

                                  Đăng lại

In

Tình bạn blog - Facebook

           Tình bạn Blog - Facebook

                  Tao ngộ

“ - Internet mông lung hư ảo

      Diệu kỳ, mình gặp nhau. ”

      Từ nửa vòng trái đất

      Người về mùa Vu lan

      Ngày tao ngộ 

      nhìn nhau như thân thiết bao giờ. 

      Đưa em viếng ngôi chùa cổ kính

      Đức Phật nằm an lạc trên cao

      Hiển hiện giữa trời xanh mây trắng

      Em cúi đầu chắp tay, chiêm bái. 

      Cội tha-la hoa vô-ưu đang nở 

      Nhớ câu thơ trên blog thuở nào.

      Đưa em vào lễ Phật,

      Khói trầm hương phảng phất

      Em quì thành tâm khấn nguyện

      Bên đài sen dâng hương. 

      Ta gặp nhau thật là bình dị

      Đồi tích Phật hàn huyên tâm sự

      Uống nước dừa thanh mát vị quê hương 

      Tiệc chay mùa an cư kiết hạ 

      Duyên lành đón khách ly hương.

      Tiễn em lên xe 

      Không hẹn ngày gặp lại

      Bất ngờ em cầm tay 

      Chuyền trao vòng hạt niệm 

      Bồi hồi tôi đứng lặng  

      Xe vụt qua xa dần  

      Khoảnh khắc là mãi.../.  

                  Phương Danh

* Bài viết hân hạnh được chị Chontinhtam diễn ngâm. Chân thành cảm ơn chị.

 

Hoa vô ưu.

 Hoa vô ưu

                      Ảnh mượn từ internet.

         Hoa này từ xứ Phật

        Nở thắm sắc muôn phương

        Nay hiện vào vào trang blog

        Ngan ngát tình quê hương./.

                                                                     Phương Danh