ĐỐI DIỆN CÔ ĐƠN

ĐỐI DIỆN CÔ ĐƠN

   

    Chiều hôm qua, trong tâm trạng buồn khôn tả tôi trở lại quán bờ sông ngồi trầm tư. Mân mê chiếc điện thoại, nhiều lần định gọi một người, nhưng rồi tôi quyết không thể gọi. Phải, không thể gọi, mỗi người luôn phải đối diện với nỗi cô đơn của chính mình, không thể lẩn trốn, không thể trông chờ ai. Ngồi tựa vào ghế dựa mềm, thấm môi từng ngụm trà nhỏ, quán đông người vang vang những câu chuyện trò. Đường vẫn dập dìu những chiếc xe, chiếc chạy thong dong, chiếc hụ còi inh ỏi. Công viên bờ sông luôn đông người hóng mát. Đêm chạng vạng, dòng sông im lìm một cõi riêng, mình tôi miên man …    

     Tôi luôn suy ngẫm về nỗi cô đơn. Một trạng thài tinh thần theo tôi suốt từ khi biết nhận thức và có lẽ mãi bên tôi đến khi nhắm mắt.  Có khi thật dữ dội nhấn chìm người tôi xuống vực sâu. Có khi nhẹ nhàng len lén đi vào tâm thức những đêm không ngủ. Lúc đầu tôi hốt hoảng, chạy trốn đến khờ khạo. Nhưng sau đó quen dần, tôi tập sống chung với nó. Mỗi lần cô đơn đến, không lẩn tránh được tôi im lặng lắng nghe. Lúc ấy, tôi không muốn tìm quên trong giao tiếp với bạn bè gầy những cuộc vui chè chèn. Tôi cũng không lên mạng để lãng quên, qua những lần chat với những người ảo, tên chỉ là những nickname. Kinh nghiệm đã dạy tôi càng uống rượu say khi tỉnh lại càng bi đát, buồn thảm hơn. Hay càng dấn mình trong thế giới ảo sẽ thành người thoát ly chạy trốn thực tại, càng sa vào ảo tưởng. Vì vậy  tôi không lẩn tránh mà chọn cách đối diện với nỗi cô đơn. Thường tôi xách xe chạy miên man, có khi ghé vào nơi nào đó, một cảnh chùa thanh vắng, một băng ghế ven sông hay một quán nước, ngồi thẫn thờ. Đôi lúc bật lên một tứ thơ tôi ghi lại. Rồi sẽ qua, rồi sẽ qua thôi, không có gì phải sợ hãi ...

    Cô đơn là cảnh ngộ một mình, đơn thân không gia đình. Cô đơn còn là tâm trạng, một trạng thái tinh thần, chỉ một mình đối diện với chính mình về một vấn đề nào đó không thể chia sẻ cùng ai. Có lẽ ai cũng trải qua nhiều hay ít. Bản thân sự cô đơn không mang ý niệm đạo đức tốt - xấu. Nó gần như là thuộc tính của con người nhất là người sống nội tâm thường nghĩ suy trăn trở .Tuy sống hợp quần trong cộng đồng với gia đình xã hội, nhưng con người vẫn là những cá nhân độc lập có tâm tư tình cảm riêng, một thế giới riêng,  không bao giờ hòa tan trộn lẫn trong tập thể. Ngoài thời gian làm việc, giao lưu học hỏi, chung sống cùng nhau, thời gian còn lại con người trở về với chính mình, suy tư, tự vấn, thì thầm, đó là giờ khắc của cô đơn.

     Cô đơn có khi hiền lành, thoảng qua rồi tan biến, là hương hoa cho đời thêm thi vị. Nhưng có khi rất dữ dội có thể hủy hoại cuộc đời một người. Ở người sống hướng ngoại cô đơn thật xa lạ, họ sống vô tư ồn ã, làm việc hùng hục, ăn chơi nhiệt tình. Những người đầu tắt mặt tối chạy lo miếng cơm manh áo, tối mệt phờ ngủ vùi, sáng thức dậy tiếp tục lo kiếm sống, họ không biết cô đơn là gì. Cũng có số người đạo mạo xem cô đơn như một sự dở hơi, hay cái trò của bọn người có cái tôi quá lớn. Mặc, cô đơn vẫn hiện hữu trong tâm hồn mang đầy đủ tính người nhất.

    Cô đơn bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, biểu hiện dưới nhiều sắc thái, mỗi người mỗi vẻ khác nhau. Có thể là mặc cảm do khiếm khuyết hình thể hoặc tự cho thân phận hèn kém. Có mặc cảm xuất phát từ cảnh ngộ thực như xấu, tật nguyền, nghèo,…  nhưng nhiều khi mặc cảm chỉ là do ý nghĩ tự hạ thấp giá trí bản thân, tự kỷ cho mình kém cỏi, là vô duyên, nặng hơn có người mang mặc cảm tội lổi. Họ thường tự dày vò mình, phóng đại quan trọng hóa sự việc, dẫn đến thiếu tự tin trong cuộc sống, trong giao tiếp, họ thường thu mình lại sống lầm lũi. Dạng cô đơn này xuất phát từ nhận thức không đúng, tự ti, lại cầu toàn lý tưởng hóa sự việc. Hãy nhận chân sự thật, con người không ai là hoàn mỹ, luôn có ưu điểm và khuyết điểm, luôn có mặt mạnh mặt yếu. Vóc dáng thể hình đẹp - xấu, năng lực hay - dở, trình độ cao - thấp, địa vị sang - hèn, v.v… mọi so sánh, những nấc thang giá trị đều mang tính tương đối. Có thể ta có khiếm khuyết về mặt này nhưng bù lại ta có mặt tốt đẹp, những ưu điểm khác. Những gì ta tự đánh giá là xấu là hèn kém, không bằng ai, chỉ là sự chủ quan, thực tế người đời không nghĩ như ta nghĩ. Đừng hạ thấp bản thân. Con người được sinh ra là sự nhiệm mầu, ai cũng có một vị trí trong xã hội với đặc trưng riêng, ai cũng có một quỹ thời gian để sống làm việc và đều bình đẳng trong sống và chết. Hãy tin nơi bản thân, hãy trân trọng chính mình, không có gì phải mang mặc cảm.

   Cô đơn còn tác đông mãnh liệt đến những người phải sống trong hoàn cảnh cô độc, không gia đình. Những người bình thường đã không may mắn có được mái ấm. Một lần đổ vở, bị tổn thương tinh thần trở thành nỗi ám ảnh, họ lo sợ, chối bỏ tình yêu hoặc mang lòng thù hận. Nỗi cô đơn hiển hiện thật cụ thể, sự dằn vặt hiện rõ trên khuôn mặt, trong cách sống. Có người thu mình lại trong vỏ ốc với trạng thái trầm uất, buồn chán. Nếu nặng hơn có thể đưa họ đến tự tử hay đến những hành vi rối loạn. Cũng có những người sống cam chịu, có người lặng lẽ đến chùa hay nhà thờ cầu nguyện tìm sự an ủi nơi tôn giáo. Xin đừng bi quan, đừng để vết thương lòng luôn rỉ máu, đường đời không bao giờ bằng phẳng. Hãy rút kinh ngiệm, tự hoàn thiện bản thân, lo công danh sự nghiệp. Hãy kiên nhẫn vững tin rồi ai cũng có một nữa của mình, hãy tìm kiếm và chờ đợi  Nếu không có, xin đừng tủi thân, cuộc sống còn biết bao niềm vui khác, còn biết bao công việc cần ta cống hiến. Xã hội vẫn có rất nhiều người tự chọn cuộc sống đơn thân, hiến dâng cuộc đời cho lý tưởng phụng sự. Những bậc tu hành, những Ma Soeur, hiến mình cho sự cao cả sống đời đạo hạnh. Đó là cách họ giải thoát khỏi sự cô đơn của bản ngã .

  Còn nguyên nhân dẫn đến cảm giác cô đơn là mối quan hệ giữa người với người. Con người khi sinh ra đã có mối dây liên hệ khắng khít, không thể tách rời với nhiều người: cha mẹ, vợ chồng, anh em, với cộng đồng xã hội. Nhưng mỗi người một cá tính riêng, không ai giống ai,  bất đồng là điều không tránh khỏi. Mâu thuẩn  xảy ra đầy đủ cung bậc nhiều khi khiến con người điên đảo. Từ những mối quan hệ thiết yếu nhất ở gia đình đến nơi chốn làm việc,  bà con láng giềng và nhiều mối quan hệ khác,.. giữ sao cho được êm ấm thuận hòa không phải là điều dễ dàng. Con người vẫn phải hòa nhập tạo những quan hệ bền chặt, thân ái nhưng vẫn giữ được bản thể của mình là điều thật khó. Hạnh phúc biết bao khi có được sự thương yêu đằm thắm trong gia đình, thân thiết cởi mở với mọi người. Nhiều người cả đời vẫn chưa có được hạnh phúc tưởng như thật bình thường giản dị ấy, đó là một bi kịch của nỗi cô đơn bất tận.

  Ở một số người cô đơn còn biểu hiện sự xung đột nội tâm phức tạp. Đó là mâu thuẩn giữa khát vọng với khả năng thực tế; giữa lý trí và tình cảm; giữa ý hướng sống cao đẹp với bản năng dục vọng. Con người là sự cộng hưởng giữa phần con là bản năng và phần người là ý thức, tâm hồn luôn có sự xung đột giằng co giữa các giá trị tốt xấu, đúng sai. Thời đại ngày nay, xã hội càng văn minh, con người hiểu biết nhiều, nhu cầu vật chất và đời sống tinh thần càng cao. Thông tin bùng nổ, nhiều khuynh hướng, nhiều quan điểm, những trào lưu văn hóa, sự đan xen những giá trị truyền thống và hiện đại khiến con người nhiều khi choáng ngợp, như đứng giữa dòng nước xoáy. Sống thế nào cho đúng luôn là câu hỏi. Xây dựng một nhân cách, định hình một giá trị sống là một vấn đề lớn của mỗi người, và con người luôn cô đơn trăn trở.

      Cô đơn  nhiều lúc thật khủng khiếp đẩy con người đến đau khổ bế tắc. Đó là cuộc chiến đấu âm thầm lặng lẽ, có khi là bãi chiến trường khốc liệt chỉ mình họ biết, tâm hồn tan hoang, xác xơ. Đừng bao giờ lên án, xem thường hay thương hại họ. Rất cần sự cảm thông và chia sẻ.

     Làm thế vượt qua được nỗi cô đơn!? Thật khó tìm lời giải cho đúng. Mỗi người mỗi tính cách, một tâm trạng, hoàn cảnh khác nhau, không thể có  cách thức chung cho mọi người. Ở đây xin ghi lại những trải nghiệm bản thân trong những lần đối diện với cô đơn.

     Không nên lo sợ lẩn tránh, cô đơn là những gì có thật hiện hữu tận thâm tâm, là mặt biểu hiện một vấn đề nào đó của riêng mỗi người. Sự lẩn tránh không giúp giải quyết được gốc rễ vấn đề . Cần trực diện với nỗi cô đơn. Hãy lắng nghe cô đơn thì thầm, gọi tên và tìm đến ngọn nguồn sự việc.

     Nhật ký tuy không giúp thoát khỏi cô đơn nhưng là người bạn đường giúp ta nhìn lại chính mình,  bộc bạch nỗi lòng thầm kín và nhất là giúp ta thêm nghị lực. Khi viết nhật ký những ý tưởng, những cảm xúc tuôn trào, nước mắt thương đau nhạt nhòa trang viết, lòng ta sẽ vơi đi.

     Không nên thu mình lại trong tháp ngà hay trong vỏ ốc đơn độc. Con người là tổng hòa những mối quan hệ xã hội. Không ai có thể sống một mình, càng thu mình càng bế tắc, không lối thoát. Người cô đơn rất nhạy cảm, dễ bị tổn thương, cần nhiều nổ lực mới có thể hòa nhập với tập thể. Phải thật dũng cảm, kiên quyết đập vở vỏ ốc dù nhiều khó khăn. Mở rộng lòng ra với mọi người, cuộc sống sẽ thay đổi. Gia nhập đội nhóm mục đích tích cực nào đó, chẳng hạn câu lạc bộ dưỡng sinh, rèn luyện sức khỏe, CLB văn học nghệ thuật, khiêu vũ, những tổ chức thiện nguyện, v.v... Tham gia những hoạt động chung với tập thể, kết thân thăm viếng, quan tâm giúp đở lẩn nhau, sẽ quên được nỗi cô đơn, rèn luyện kỹ năng sống. Có sai sót, có va chạm, có mâu thuẩn đấy, đừng sợ, đừng từ bỏ, đó là qui luật của sự vận động hoàn thiện bản thân.

    Cô đơn đến khi trí não có thời gian trống không nhiều quá. Nếu có công việc bạn say mê, có một mục đích sống cần nhiều nỗ lực phấn đấu, toàn tâm toàn ý, bạn sẽ có ít thời gian rảnh rỗi để muộn phiền. Thật bận rộn những hoạt động bổ ích, những thú vui lành mạnh, hàn huyên tâm sự với bạn thân,... là những phương cách giúp bạn vượt qua sự trống trải.

      Tuyệt đối bạn không nên tìm quên trong những thú vui dễ dãi nhưng rất nguy hiểm như say rượu, nghiện ma túy, cờ bạc,... những cám dổ có thể mang cho bạn những kboảnh khắc quên đời, phiêu diêu, bay bổng nhưng sẽ đày đọa con người bạn xuống địa ngục. Cần phải thật sáng suốt và đủ nghị lưc vượt qua.

    Nếu có được đức tin hướng đến đời sống tâm linh, thật quí, tinh thần bạn sẽ được nâng đở.

    Nên tập một phương pháp Thiền. Trong tĩnh lặng ta soi rọi nội tâm lắng nghe nỗi đau, đến một lúc nào đó tâm hồn trở nên thanh thản như tìm được giải thoát.  Điều tối thiểu đạt được khi Thiền là giảm dần những xung động, những tạp niệm. Căng thẳng, stress được hóa giải. Nghĩ đến hơi thở, lắng nghe hơi thở thật sự giúp tâm hồn trầm lắng. Tuyệt diệu nhất khi đạt đến trạng thái vô thức.

     Nếu không hóa giải được nỗi đau khiến bạn trầm uất, khủng hoảng tinh thần,  không nên một mình chịu đựng, có thể đưa đến hậu quả khôn lường. Bạn thực sự cần sự giúp đở của chuyên gia tâm lý.  Có những bệnh về tinh thần ta phải dũng cảm thừa nhận, việc chữa trị bằng liệu pháp tâm lý là cần thiết.

     Khi vượt qua được nỗi cô đơn bạn có được sự tự tin. Trong cuộc sống có thêm nghị lực vì bạn đã chiến thắng được bản thân, không còn bị cảm giác yếu đuối hành hạ. Bạn đã có bản lĩnh sống, đây là điều quí nhất ./.

                                                                       Phương Danh