Đôi mắt

Đôi mắt (*)

 

Bởi vì mắt ngó trời xanh,

Cho nên mắt cũng long lanh màu trời.

Bởi vì mắt ngó biển khơi,

Cho nên mắt cũng xa vời đại dương.
                         Trụ Vũ

      

   Tôi biết những câu thơ trên đã hơn 30 năm khi đọc “Nẻo về của Ý”của thiền sư Nhất Hạnh. Lúc ấy tôi bị cuốn theo tư tưởng cao cả của thiền sư về vô minh, về một nền Đạo pháp nhập thế dấn thân phụng sự. Tôi say đắm những áng văn tuyệt mỹ lung linh ánh trăng thiền trong “Nẻo về của Ý”, nên bốn câu thơ trên chưa gợi cảm xúc nhiều trong tôi, có thể ví như một đóa hoa còn lẩn khuất trong tàn đại thụ.

     Rồi duyên thơ đến, tôi đã nhận ra sắc thắm của đóa hoa trường tồn ấy khi đọc “Những nguồn cảm hứng trong văn học”, tập Tiểu luận – phê bình của Huỳnh Như Phương, tình cờ tôi mua khi thăm Hội sách TP/ HCM lần thứ IV 2010. Tác giả phân tích  tư tưởng nghệ thuật thể hiện trong thơ Trụ Vũ ở bài viết đầu tiên “Theo những bước trầm hương”, trong đó bốn câu thơ xuất hiện ngay đầu trang trong mạch cảm xúc của tác giả. Câu thơ toát lên vẻ lóng lánh như ngọc. Bất chợt tôi nhớ đến hình ảnh thật ấn tượng trên một trang blog, dáng người ngồi cúi mặt trên ghềnh đá cheo leo giữa biển trời mênh mông. Bốn câu thơ  nói về đôi mắt, đôi mắt ngước nhìn trời xanh biển cả phát hiện bao nhiêu điều kỳ diệu, đối nghịch hẳn với hình ảnh cúi mặt cô đơn trong nền xanh lạnh ngắt ấy. Lòng dâng lên cảm xúc vô bờ, tôi ngồi vào bàn vi tính gõ phím giữa khuya và hoàn thành bài viết ngay trong đêm. Một kỷ lục, thường tôi viết một bài phải mất thời gian thật lâu.

     “Những nguồn cảm hứng trong văn học” giúp tôi thấy được vẻ đẹp từ câu thơ lục bát trên, nhưng cảm nhận của tôi có khác với thiền sư Nhất Hạnh một nhà hiền triết và Huỳnh Như Phương một nhà phê bình văn học. Thầy Nhất Hạnh phát hiện trong thơ bàng bạc triết lý đạo Thiền, cái nhìn thấu thị về mối tương giao giữa con người và vũ trụ. Huỳnh Như Phương một học giả, soi sáng thơ với phương pháp luận mỹ học. Riêng tôi cảm nhận bốn câu thơ từ cảm xúc của một con người bình thường với những buồn vui nhân thế, hạnh phúc và đau khổ, từng khát vọng rồi tuyệt vọng, đôi lúc cô đơn cùng cực. Tôi đón nhận bằng trực giác chủ quan, nghĩ sao viết vậy. 

                               

                Bởi vì mắt ngó trời xanh 

Cho nên mắt cũng long lanh màu trời.

                    Bởi vì mắt ngó biển khơi,

Cho nên mắt cũng xa vời đại dương.

    

Bốn câu thơ thể hiện sắc thái cảm xúc giao hòa đồng cảm giữa con người và vũ trụ: nhìn trời xanh mắt long lanh màu trời, nhìn biển khơi mắt xa vời đại dương. Tứ thơ dàn trải mênh mông, du dương giai điệu an hòa đằm thắm.

Có lẽ nhà thơ Trụ Vũ là người chiêm nghiệm nhiều về con người, về đôi mắt, về mối tương giao thẩm mỹ giữa con người với tạo vật, giữa nội tâm và ngoại cảnh. Là người thấu hiểu đôi mắt cửa sổ tâm hồn, qua đôi mắt con người phát hiện thế giới xung quanh, nhìn vào vũ trụ bao la nhận ra biết bao điều kỳ diệu. Ông chắc cũng ít nhất một lần xúc động ngẩn ngơ trước vẻ đẹp của đôi mắt, mới ghi lại được bốn câu thơ tuyệt diệu như thế, bình dị nhưng thật khái quát, cảm xúc.

   Tôi như nghe tiếng thơ ngân nhẹ nhàng dịu êm và gợi một khung cảnh nên thơ. Hình ảnh một người con gái đang đứng trên ghềnh đá cao giũa trời đất bao la, xa xa là biển cả. Em ngước nhìn trời trong xanh không một gợn mây như muốn thu vào tầm mắt những kỳ diệu của vũ trụ, mắt tròn xoe, long lanh .

Bởi vì mắt ngó trời xanh,

Cho nên mắt cũng long lanh màu trời.

        

Đôi lúc em phóng tầm mắt nhìn ra biển khơi. Biển thì muôn trùng với những đợt sóng nhấp nhô. Biển đang thì thầm và em đang lắng nghe, lòng em rộn lên bao khát vọng .

Bởi vì mắt ngó biển khơi,

Cho nên mắt cũng xa vời đại dương.

       Điều lạ kỳ là tôi không thấy em nhỏ nhoi giữa trời biển mênh mông ấy. Nơi em toát lên một vẻ đẹp khôn tả. Ghềnh đá nâng em nổi bậc giũa trời xanh.Trời xanh - biển cả - và em, tạo nên một bức tranh sống động, hài hòa, kỳ vĩ.

     Và tôi nghe tiếng em hát.Tiếng hát xuất thần, thật cô đơn, đôi lúc đau đớn, nhưng trong tiếng hát ấy vẫn vang lên giai điệu yêu đời thiết tha. Em hát như giải bày với trời xanh và biển cả. Đáp lại là tiếng gió vi vu và sóng rì rào như vỗ về an ủi. Cuối cùng tôi như nghe một bản hợp xướng hùng tráng, em cất cao tiếng hát với niềm tin hy vọng.

     Phải em thể hiện khát vọng của con người luôn vươn lên, luôn nhìn xa bay cao với sự thấu cảm. Dù con người phải đối diện với những trầm luân, phong ba bão táp, nhưng con người vẫn dũng cảm và mạnh mẽ.

Bởi vì mắt ngó trời xanh,

Cho nên mắt cũng long lanh màu trời.

Bởi vì mắt ngó biển khơi, 

Cho nên mắt cũng xa vời đại dương.
                    Phương Danh

(*): “Đôi mắt” là tiêu đề bài viết. Bốn câu thơ trên trích từ bài thơ “ Ngón tay hoa” của Trụ Vũ ( nguồn: “ Những nguồn cảm hứng trong văn học”. Huỳnh Như Phương). Nhưng thật tiếc tôi đã nhiều lần tìm bài thơ ấy trên internet nhưng không thấy. Quí bạn nào có bài thơ “ Ngón tay hoa” hay biết xuất xứ bốn câu thơ trên cho tôi xin. Cảm ơn.